Κίσιγκερ (3).Η περιβόητη δήλωση Κίσινγκερ για τον ελληνικό λαό και ο Λάκης

Το τρίτο άρθρο από τον Νίκο Σαραντάκο

Πρέπει  να το ομολογήσω, σπανιότατα βλέπω τηλεόραση. Πρέπει να είμαι από τους λίγους Έλληνες που δεν έχουν παρακολουθήσει ούτε δευτερόλεπτο της κοσμαγάπητης εκπομπής Αλ Τσαντίρι του Λάκη Λαζόπουλου στην τηλεόραση. Λέω «στην τηλεόραση», επειδή κάποια στιγμιότυπα από την εκπομπή του Λαζόπουλου έχω δει, σε βιντεάκια που κυκλοφορούν στο You Tube ή αλλού στο Διαδίκτυο. Για την εκπομπή Αλ Τσαντίρι άποψη δεν έχω, αν και ομολογώ ότι κάποια αποσπάσματα που είδα δεν μου πολυάρεσαν. Ίσως όμως να είμαι προκατειλημμένος, επειδή το πρώτο που είδα ήταν ο Μακάκας με τον Καρβέλα που μου φάνηκε εντελώς απαράδεχτο (και το λέω αυτό χωρίς να είμαι, προς Θεού, θαυμαστής του κ. Καρβέλα!)

Τέλος πάντων, άλλο είναι το θέμα μας. Έλεγα ότι εγώ δεν το βλέπω το Τσαντίρι, το βλέπουν όμως δικοί μου άνθρωποι, οι γονείς μου, σχεδόν ανελλιπώς. Ο πατέρας μου ήταν χτες τσαντισμένος για την προχτεσινή εκπομπή, εννοώ της Τρίτης 8.4.2008, έλεγε μάλιστα να τους στείλει ημέιλ, αλλά έκρινε πως θα είναι μάταιο. Ο λόγος της ενόχλησής του ήταν ότι όπως φαίνεται, άλλωστε το διασταύρωσα κι από άλλες πηγές, ο Λαζόπουλος επανέλαβε στην εκπομπή του, που τη βλέπει τεράστιο ποσοστό του κοινού, τη γνωστή μπαρούφα για την ανθελληνική δήλωση Κίσινγκερ.
Επειδή δεν έχω δει την εκπομπή, δεν ξέρω αν ο Λάκης Λαζόπουλος κράτησε επιφύλαξη σχετικά με την αλήθεια και την ακρίβεια της δήθεν δήλωσης, απ’ ό,τι μου είπαν πάντως την ανέφερε σαν να είναι γεγονός αναμφισβήτητο. Αλλά δεν ενδιαφέρει και πολύ το πώς παρουσίασε ο Λαζόπουλος τη δήλωση, ενδιαφέρει να δούμε τι είναι τέλος πάντων αυτή η περίφημη δήλωση.

Η δήθεν δήλωση

Σύμφωνα λοιπόν με τον μύθο –διότι περί μύθου πρόκειται– ο Χένρι Κίσινγκερ, δήλωσε τα εξής:«Ο ελληνικός λαός είναι δυσκολοκυβέρνητος και γι’ αυτό πρέπει να τον πλήξουμε βαθιά στις πολιτισμικές του ρίζες. Τότε ίσως συνετισθεί. Εννοώ, δηλαδή, να πλήξουμε τη γλώσσα, τη θρησκεία, τα πνευματικά και ιστορικά του αποθέματα, ώστε να εξουδετερώσουμε κάθε δυνατότητά του να αναπτυχθεί, να διακριθεί, να επικρατήσει, για να μη μας παρενοχλεί στα Βαλκάνια, να μη μας παρενοχλεί στην Ανατολική Μεσόγειο, στη Μέση Ανατολή, σε όλη αυτή τη νευραλγική περιοχή μεγάλης στρατηγικής σημασίας για μας, για την πολιτική των ΗΠΑ».

Υποτίθεται ότι ο Κίσινγκερ τη δήλωση αυτή την έκανε σε ομιλία του το 1994 με την ευκαιρία της βράβευσής του από αμερικανούς επιχειρηματίες. Τουλάχιστον αυτό ισχυρίστηκε η Λιάνα Κανέλλη (μετέπειτα βουλευτής του ΚΚΕ) στο περιοδικό Νέμεσις που εκδίδει. Ως πηγή της η κ. Κανέλλη επικαλέστηκε δημοσίευμα της αγγλόφωνης τουρκικής εφημερίδας Turkish Daily News (της 17.2.1997)

Τον μύθο (διότι για μύθο πρόκειται) τον κατάπιαν αμάσητο πάρα πολλά έντυπα, δημοσιογράφοι, σχολιαστές, πολιτικοί αναλυτές. Δυστυχώς, ανάμεσά τους βρίσκονται και ονόματα που έχουν τιμήσει τα ελληνικά γράμματα –αλλά και διάφοροι αγύρτες που δεν ήθελαν καθόλου σπρώξιμο για να πεισθούν. Όσοι θέλετε τα ονόματα, σας παραπέμπω στο αναλυτικότατο ρεπορτάζ του Ιού, από το οποίο έχω πάρει άλλωστε και τα περισσότερα απ’ όσα γράφω εδώ.

Ζούμε σε μικρό κόσμο, κι έτσι ο ίδιος ο Κίσινγκερ δεν άργησε να πληροφορηθεί ότι κυκλοφορούσε πλαστή δήλωσή του. Η διάψευσή του δημοσιεύτηκε στα Πολιτικά Θέματα (13.6.97) αλλά φυσικά αγνοήθηκε από τα εθνικόφρονα παπαγαλάκια που αναμετάδιδαν το μύθο.Επιπλέον, όταν ζητήθηκε από την κυρία Κανέλλη να παρουσιάσει την πηγή της, εκείνη ισχυρίστηκε ότι το συγκεκριμένο φύλλο της τουρκικής εφημερίδας έχει γίνει άφαντο από τα γραφεία της εφημερίδας και από την ηλεκτρονική της έκδοση! Έτσι, καμιά τεκμηρίωση του μύθου δεν υπάρχει. Φυσικά, οποιοσδήποτε άνθρωπος έχει λίγο μυαλό στο κεφάλι του, καταλαβαίνει ότι είναι απολύτως αδύνατο ένας παμπόνηρος διπλωμάτης σαν τον Κίσινγκερ να ξεστομίσει τόσο ωμά λόγια! Ακόμα κι αν τα πίστευε αυτά, ποτέ δεν θα τα έλεγε –ή, αν τα έλεγε, θα τα γαρνίριζε με πολυπολιτισμικές και ανθρωπιστικές σάλτσες.

Κανονικά, ο παραλογισμός της υποτιθέμενης δήλωσης θα αρκούσε για να φανεί η πλαστότητά της, αλλά υπάρχει και κάτι άλλο. Όπως αποκαλύπτει ο Ιός, η πρώτη αναφορά για υποτιθέμενη δήλωση Κίσινγκερ δεν έγινε από την κυρία Κανέλλη αλλά από τον  δικηγόρο Θ. Σταυρόπουλο σε επιστολή του στις 26.1.1987 στην Ελευθεροτυπία.
Επιχειρηματολογώντας υπέρ της ανάγκης να ξαναρχίσει η διδασκαλία των αρχαίων στο γυμνάσιο, ο επιστολογράφος παρέθεσε τη δήθεν δήλωση Κίσινγκερ, η οποία, κατ’ αυτόν, είχε ειπωθεί το 1973, αμέσως μετά τη σφαγή του Πολυτεχνείου!

Κόκκος αλήθειας;
Έχω κάπου ξαναπεί ότι οι περισσότεροι μύθοι έχουν μέσα τους έναν κόκκο αλήθειας. Στην προκειμένη περίπτωση, ο κόκκος αλήθειας είναι βέβαια τα κυνικά ιμπεριαλιστικά παιχνίδια των Αμερικανών στην Μεσόγειο και σε όλο τον υπόλοιπο πλανήτη. Ίσως όμως υπάρχει κι άλλος ένας κόκκος αλήθειας –τουλάχιστον έτσι υποστηρίζει ο πατέρας μου, ο συγγραφέας Δημήτρης  Σαραντάκος στο άρθρο αυτό, το οποίο έχει γραφτεί  στο περιοδικό Φιστίκι αρκετά χρόνια τώρα.

«Έλα όμως που ο Χένρυ Τζων Τεμπλ, λόρδος Πάλμερστον, είχε πεί ακριβώς τα ίδια λόγια, προσθέτοντας μόνο μετά τη λέξη «υπάκουος» τη φράση «σαν τους λαούς του Ινδοστάν». Και η δήλωση αυτή έγινε στο βρετανικό κοινοβούλιο το 1850, με αφορμή τα επεισόδια που έγιναν στην Αθήνα σε βάρος του βρετανού υπηκόου Πατσίφικου», υποστηρίζει ο πατέρας μου, ο οποίος θυμάται ότι το είχε διαβάσει σε άρθρο του Θέμου Κορνάρου την περίοδο μετά την Απελευθέρωση.
Για όσους δεν θυμούνται το επεισόδιο Πατσίφικο: το 1849 είχε απαγορευτεί το κάψιμο του Ιούδα το Πάσχα· υπεύθυνος για την απαγόρευση αυτή θεωρήθηκε (εσφαλμένα) ο Ντον Πατσίφικο, εβραίος πορτογαλικής καταγωγής που ζούσε στην Αθήνα, με αποτέλεσμα το εξαγριωμένο πλήθος να καταστρέψει το σπίτι του και να λεηλατήσει την περιουσία του, ενώ η αστυνομία αδιαφορούσε (ίσως επειδή ηγέτες του όχλου ήταν δυο υπουργοπαίδια). Ο Πατσίφικο ζήτησε αποζημίωση από την ελληνική κυβέρνηση, όμως το ποσό που ζητούσε κρίθηκε υπέρογκο. Όταν δεν μπόρεσε να αποζημιωθεί, ζήτησε την προστασία της Αγγλίας -ήταν άγγλος υπήκοος, αφού είχε γεννηθεί στο Γιβραλτάρ. Ο Πάλμερστον, που ήταν τότε Υπουργός Εξωτερικών, απάντησε με πρωτοφανή τρόπο: κήρυξε ναυτικό αποκλεισμό της Ελλάδας και προέβη σε συλλήψεις ελληνικών πλοίων και κατάσχεση του φορτίου τους ώστε να συγκεντρωθούν τα χρήματα για την αποζημίωση του Πατσίφικο. Ήταν μια από τις πρώτες εκδηλώσεις της λεγόμενης «διπλωματίας των κανονιοφόρων». Ο αποκλεισμός κράτησε δυο μήνες. Οι άλλες δύο εγγυήτριες δυνάμεις, Γαλλία και Ρωσία, διαμαρτυρήθηκαν για την δυσανάλογα βίαιη αντίδραση και τελικά το θέμα Πατσίφικο παραπέμφθηκε σε διαιτησία η οποία επιδίκασε στον αιτούντα πολύ χαμηλότερη αποζημίωση απ’ όσο ζητούσε. Όταν το επεισόδιο είχε τελειώσει, το θέμα συζητήθηκε στη Βουλή των Λόρδων, η οποία καταδίκασε τις ενέργειες του Πάλμερστον. Όμως, η Βουλή των Κοινοτήτων, στις 25 Ιουνίου 1850, αναίρεσε την απόφαση. Στη συζήτηση αυτή ήταν παρών ο Πάλμερστον που έβγαλε με την ευκαιρία αυτή έναν από τους διασημότερους λόγους του, με διάρκεια πεντέμισι ώρες, όπου δεν περιορίστηκε στην ελληνική υπόθεση αλλά συνόψισε όλη την εξωτερική πολιτική του. Ο λόγος έμεινε στην ιστορία με την ονομασία Civis Romanus sum (είμαι Ρωμαίος πολίτης) διότι ο Πάλμερστον υποστήριξε την αρχή ότι η Βρετανία πρέπει να προστατεύει ενεργητικά κάθε Βρετανό πολίτη στο εξωτερικό, όπως έκανε και η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Ο Πάλμερστον κέρδισε την ψηφοφορία αλλά και τη δυσαρέσκεια της βασίλισσας Βικτωρίας.

Ανέτρεξα στα πρακτικά της Βουλής των Κοινοτήτων. Όμως, ούτε στον λόγο του Πάλμερστον ούτε στη γενικότερη συζήτηση μπόρεσα να βρω το επίμαχο απόσπασμα ή κάτι που να συγγενεύει αρκετά. Δεν μπορώ να είμαι 100% κατηγορηματικός ότι έκανα σωστά την αναζήτησή μου (δεν διάβασα βέβαια και τις 1100 σελίδες!) αλλά θα με εξέπληττε να υπήρχε και να μου ξέφυγε. Ο λόγος του Πάλμερστον υπάρχει και σε πιο προσιτή μορφή, εδώ. Φυσικά, μπορεί η επίμαχη φράση να έχει ειπωθεί από τον Πάλμερστον σε άλλη ευκαιρία, όσο κι αν αυτό δεν είναι πολύ πιθανό. Πάντως, το σκαιό ύφος της υποτιθέμενης δήλωσης δεν είναι καθόλου αταίριαστο στην εποχή· ο ίδιος ο Πάλμερστον αποδεδειγμένα έχει πει, μιλώντας για την Κίνα και για τα κράτη της Λατινικής Αμερικής, ότι «αυτά τα μισοπολιτισμένα κράτη χρειάζονται ένα μπερντάχι κάθε οχτώ-δέκα χρόνια για να διατηρούνται στην τάξη» (These half-civilised governments all require a dressing down every eight or ten years to keep them in order). Οπότε, δεν αποκλείεται εντελώς να έχει ειπωθεί από τον Πάλμερστον η επίμαχη φράση αλλά δεν έχω καμιάν απόδειξη γι’ αυτό.

Επιστροφή στον Κίσινγκερ

Στις διαδικτυακές συζητήσεις, στα διάφορα φόρουμ, υπάρχουν πολλοί που απρόθυμα  παραδέχονται ότι μπορεί να είναι και μύθος η δήλωση Κίσινγκερ, αλλά ρωτούν: Τι σας ενδιαφέρει η υστεροφημία του γερακιού; Και να μην το είπε, αμφιβάλλετε ότι το σκέφτηκε ή ότι η αμερικανική πολιτική απέναντι στη χώρα μας είναι ιμπεριαλιστική και κυνική;

Θα απαντήσω μόνο για τον εαυτό μου· αν ενδιαφέρομαι για την αποκατάσταση της αλήθειας ασφαλώς δεν το κάνω για την  καλή φήμη του υπουργού του Νίξον· αυτήν μπορεί, αν θέλει, να την υπερασπιστεί ο ίδιος. Το κάνω, καταρχάς, γιατί θυμάμαι αυτό που έχει πει ο εθνικός μας ποιητής, ο κόντες Σολωμός, πως το έθνος πρέπει να μάθει να θεωρεί εθνικό ό,τι είναι αληθινό.Και, δεύτερον, ασχολούμαι με το θέμα επειδή οι πλασιέδες της δήθεν δήλωσης Κίσινγκερ δεν την προωθούν για ακαδημαϊκούς λόγους, αλλά έχουν ο καθένας τους σκοπούς του, που με αφορούν άμεσα. Άλλοι, σαν τον πρώτο επιστολογράφο που την έφερε στη δημοσιότητα, τον δικηγόρο Σταυρόπουλο, θέλουν να πετύχουν να διδάσκονται όλο και περισσότερα αρχαία στα γυμνάσια και τα λύκεια, άλλοι προβάλλουν τη δήθεν δήλωση Κίσινγκερ σαν επιχείρημα εναντίον των προσπαθειών για χωρισμό εκκλησίας και κράτους, άλλοι επιστρατεύουν τον Κίσινγκερ για να φιμώσουν τις αντίθετες φωνές π.χ. σχετικά με τη μελέτη της ιστορίας ή για να στιγματίσουν σαν εθνικούς μειοδότες όσους διαφωνούν με την ακραία εθνικιστική γραμμή τους. Οπότε, χρήσιμο είναι να ξέρουμε ότι η δήλωση Κίσινγκερ δεν υπήρξε ποτέ.

Η άλλη δήλωση Κίσινγκερ

Τώρα που βρίσκεται στην επικαιρότητα το Μακεδονικό, κυκλοφορεί στο Διαδίκτυο και στα κανάλια και μια άλλη δήλωση Κίσινγκερ, μόνο που αυτή δεν είναι καθόλου ανθελληνική. Τη δήλωση αυτή τη δημοσίευσαν πολλές εφημερίδες, π.χ. η Ελευθεροτυπία στις 30.11.2004: «Έχουν δίκιο οι Ελληνες [για το θέμα του ονόματος]. Το λέω εγώ, που ξέρω Ιστορία, ενώ αυτοί στην Ουάσιγκτον δεν ξέρουν». Αν και δεν βάζω το χέρι μου στη φωτιά για την αυθεντικότητα και αυτής της δήλωσης, μια και η αρχική της πηγή είναι από τις ιστοσελίδες του κ. Μάρτη, παρατηρώ ότι τουλάχιστον αυτήν δεν την έχει διαψεύσει ο ενδιαφερόμενος.Το αστείο, όπως είχε επισημάνει σε σχετική συζήτηση και ο φίλτατος Τάλως, είναι ότι τη δεύτερη δήλωση Κίσινγκερ την χρησιμοποιούν, ως θετικό επιχείρημα, οι ίδιοι περίπου άνθρωποι που είχαν πλασάρει και την πρώτη, χωρίς να βλέπουν καμιά αντίφαση και χωρίς να βραχυκυκλώνουν.

Προσθήκη, 22.4.2008

Στην αναζήτηση του κόκκου αλήθειας που ίσως περιέχει ο μύθος Κίσινγκερ, πληροφορήθηκα δυο νέα στοιχεία, αν και χρονολογούνται και τα δύο από το 1997· ωστόσο, δεν έχω δει να επαναλαμβάνονται συχνά, οπότε ίσως είναι χρήσιμο να τα επαναλάβω εδώ.

Καταρχάς, έχουμε μια «επιβεβαίωση» του μύθου· πράγματι, όπως διαβάζω σε διάφορα ελληνοκεντρικά ιστολόγια, ο π. Μεταλληνός, προσκαλεσμένος σε τηλεοπτική εκπομπή το 2003, δήλωσε ότι όχι μόνο υπάρχει η δήλωση Κίσινγκερ, αλλά και την άκουσε ο ίδιος με τ’ αυτιά του (αυτήκοος, που λέμε). Τον Σεπτέμβριο του 1974, διηγείται, άκουσε τον Παύλο Μπακογιάννη στην ελληνική του εκπομπή από το Μόναχο (όχι τη Ντόιτσε Βέλλε) να αναφέρει ότι ο Κίσινγκερ την προηγούμενη μέρα είχε πει αυτά κι αυτά στο Εμποροβιομηχανικό Επιμελητήριο Νέας Υόρκης.Με όλο τον σεβασμό προς τον π. Μεταλληνό, και παρά τον θαυμασμό για το μνημονικό του, η μαρτυρία του μάλλον αποδυναμώνει την αληθοφάνεια του μύθου. Διότι όταν ο ένας λέει 1973, ο άλλος 1974 και ο άλλος 1997, το συμπέρασμα είναι ή ότι ο Κίσινγκερ έβγαινε συνέχεια και έκανε άγαρμπες δηλώσεις (και καλά, το τρις εξαμαρτείν;) ή ότι και η πιο καλοπροαίρετη μνήμη ξεγελιέται –αφήνω ότι δεν θεωρώ όλους τους εμπλεκόμενους καλοπροαίρετους.

Το δεύτερο ενδιαφέρον στοιχείο είναι άρθρο του Μ. Πλωρίτη στο Βήμα στις 31.8.1997, στο οποίο περιέχεται ένα νέο στοιχείο, ότι η υποτιθέμενη δήλωση είναι επανάληψη προηγούμενης δήλωσης του βρετανού υπουργού Εξωτερικών Ρόμπερτ Κασλρη (Castlereagh, Καστελρήγο τον έλεγαν εδώ), ο οποίος είχε πει ότι πρέπει ο ελληνικός λαός να καταστεί μικρόψυχος «ως τα έθνη του Ινδοστάν». Ο Πλωρίτης δίνει και πηγή για την δήλωση του Κάστλρη: Prokesh-Osten, Ιστορία της επαναστάσεως των Ελλήνων (1867). Μετάφρ. Γ. Αντωνιάδου, 1878-9, σελ. 183 Το έργο αυτό είναι φυσικά υπαρκτό (αν και το όνομα του συγγραφέα είναι μάλλον Prokesch-Osten), αλλά δεν έχω ακόμα μπορέσει να το βρω. Ωστόσο, βρίσκω ταιριαστή την εποχή με το σκαιό ύφος της δήλωσης, και δεν αποκλείω είτε ο Θέμος Κορνάρος (το πιθανότερο) είτε ο πατέρας μου Δημήτρης Σαραντάκος, μην έχοντας αλάνθαστο μνημονικό σαν τον π. Μεταλληνό, να μπέρδεψαν τον Καστελρήγο με τον Πάλμερστον. Θα συνεχίσω να ψάχνω, αν όμως έχει κανείς το βιβλίο του Πρόκες-Όστεν, ας κάνει έναν κόπο να επιβεβαιώσει τουλάχιστον τη δήλωση του Καστελρήγου.