Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε την 5/5/12 στο περιοδικό ένθετο ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ του Ελεύθερου Τύπου ως μέρος θεματικού τεύχους για τη Νέα Τάξη Πραγμάτων.
Όσα νομίζεις ότι ξέρεις είναι ψέμματα. Η δημοκρατία είναι ένα ανέκδοτο. Η οικονομική κρίση δεν είναι παρά μια περίπλοκη πλάνη των ισχυρών του πλανήτη που παίζουν σκάκι στις πλάτες των λαών. Οι επιδημίες, οι λοιμοί, και οι φυσικές καταστροφές είναι μέρος μιας προσεκτικά δομημένης σκευωρίας για τον έλεγχο πληθυσμών. Δεν περπατήσαμε ποτέ στο φεγγάρι, η παγκόσμια ελίτ μας κρύβει την πραγματικότητα για την τεχνολογία, την Κούφια Γη, τους εξωγήινους κυβερνήτες μας, τους άψυχους που κυκλοφορούν ανάμεσά μας, και το ανθρώπινο γονιδίωμα. Σωστά;
Σύμφωνα με ένα ολοένα αυξανόμενο ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού, τουλάχιστον κάποιοι από τους παραπάνω ισχυρισμούς αποτελούν πραγματικότητα. Δεν υπάρχει καμία ξεκάθαρη απόδειξη για κανένα από αυτά, αλλά υπάρχουν σημάδια, ενδείξεις, ψίθυροι, που σε συνδυασμό αυξάνουν δραματικά την πειστικότητά τους.
Το μαγικό χαρακτηριστικό των θεωριών συνωμοσίας είναι ότι δεν μπορείς να αποδείξεις ότι δεν ισχύουν, και η επιχειρηματολογία τους πάντοτε μεταθέτει την υποχρέωση απόδειξης στον ορθολογιστή που θα τολμήσει να το ψελλίσει. Ο έμπειρος συνωμοσιολόγος θα υποστηρίξει με περισσή αυτοπεποίθηση ότι οι καλοπροαίρετες αμφιβολίες σου είναι κατάλοιπα αυτών που «εκείνοι» θέλουν να πιστεύεις, ενώ δεν θα παραλείψει να σου υποδείξει ότι οι ορθολογιστές-σκεπτικιστές ή πλανώνται πλάνην οικτράν, ή είναι υποχείρια, ή θύματα του συστήματος. Οπότε ακόμη κι αν υποδείξω την κάθε λογική πλάνη και την κάθε λανθασμένη υπόθεση στις οποίες βασίζονται οι περισσότερες τέτοιες θεωρίες, θα χάσω τον χρόνο μου απο τη στιγμή που ο υπέρμαχός τους απλά θα απορρίψει και τον ορθολογισμό, και το ξυράφι του Όκαμ, και την κοινή λογική.
Καλή η σκωπτική διάθεση, αλλά ας το πάρουμε λίγο από την αρχή. Με όσα συμβαίνουν τον τελευταίο καιρό στην Ελλάδα, θα ήταν κανείς τουλάχιστον αφελής αν θεωρούσε ότι όλα μας τα δεινά είναι όντως αποκλειστικά αποτέλεσμα της ανικανότητας των κυβερνώντων. Βέβαια κι αυτός ο παράγοντας υφίσταται αλλά σαφώς δεν είναι ακριβώς όπως θα ήθελαν οι επίσημες αρχές να πιστεύουμε.
Γνωρίζουμε ότι υπάρχει ένα σαφέστατο σχέδιο δράσης που αφορά όχι μόνο την Ελλάδα, αλλά την ευρύτερη Ευρασία, και όσον αφορά την Ευρώπη δεν είναι καν κρυφό: ονομάζεται Σύμφωνο Δημοσιονομικής Σταθερότητας που ανταλλάσσει την εθνική κυριαρχία των Ευρωπαϊκών μελών της ΕΕ με τον στενότερο δημοσιονομικό έλεγχο, υπέρ των συμφερόντων των πλουσιότερων χωρών αλλά και των αγορών.
Σε γεωπολιτικό και γεωστρατηγικό επίπεδο τα πράγματα είναι ακόμη πιο ανησυχητικά καθώς τα γεγονότα της τελευταίας διετίας στο Αραβικό τόξο, αλλά και μεταξύ των κρατών, προδίδουν ολοφάνερα ότι παίζεται κάποια περίτεχνη παρτίδα σκακιού σε διάφορα κέντρα εξουσίας. Το γεγονός ότι το όνειρο της Ευρωπαϊκής συνομοσπονδίας και της παγκοσμιοποίησης θυμίζουν νέες φεουδαρχίες ποσώς απασχολεί τους ανώνυμους σκακιστές. Τα πλάνα από τις πρόσφατες διαδηλώσεις σε διάφορες Ευρωπαϊκές χώρες επίσης αποδεικνύουν περίτρανα ότι οι σκιώδεις αυτές δυνάμεις και προέβλεψαν, και μερίμνησαν για τις λαϊκές αντιδράσεις, ενώ η νωθρότητα που καταβάλλει μεγάλο ποσοστό του άμεσα πληττόμενου πληθυσμού επίσης εγείρει εύλογα ερωτήματα.
Όλα τα παραπάνω είναι θεμιτοί λόγοι για να υποψιαστούμε ότι κάτι δεν πάει καθόλου καλά, και όπως όλα δείχνουν, το νέο κεφάλαιο της ιστορίας στην οποία συμμετέχουμε είναι σε πολλά σημεία χωρίς προηγούμενο. Ωστόσο μια γρήγορη βόλτα στο διαδίκτυο, σε μεγάλες και μικρές ειδησεογραφικές ιστοσελίδες γρήγορα φανερώνει ότι το πλάνο της παγκοσμιοποίησης δεν είναι ούτε μυστικό, ούτε καινούριο, ενώ οι παγκόσμιοι ηγέτες δεν κρύβουν ότι οι πολιτικές τους στρέφονται προς αυτή την κατεύθυνση. Άλλοτε απολογητικά, και άλλοτε με περισσή αλαζονεία δηλώνουν ότι οι λαοί πρέπει να αποδεχτούν αυτόν τον γενναίο νέο κόσμο, και προβαίνουν σε εξηγήσεις οικονομικού ή πολιτικού χαρακτήρα που γρήγορα θολώνουν τα νερά, αλλά που μόνο κρυφά ή μυστήρια δεν είναι.
Οπότε ποιός ο λόγος να διαβάζουμε ανάμεσα στις γραμμές, αναζητώντας σκευωρίες και μηχανορραφίες σκιωδών ηγετών πίσω από τους εκάστοτε θρόνους; Πως εμπλέκονται σε όλα αυτά οι εξωγήινοι, μεσαιωνικοί ιππότες, μυστικές αδελφότητες, και συνωμοσιολογίες που επικαλούνται αιώνια πλάνα υποδούλωσης της ανθρωπότητας; Και το κυριότερο: κατά πόσο ευσταθούν;
Τα παιδικά χρόνια της συνωμοσιολογίας
Οι θεωρίες συνωμοσίας είναι σχετικά νεαρό φαινόμενο στην ιστορία, και μετράνε μόλις δύο και κάτι αιώνες ζωής, από την Γαλλική Επανάσταση το 1789, από την οποία ουσιαστικά μπορούμε να ιχνηλατήσουμε και την όλη μετέπειτα εξέλιξη της Ευρωπαϊκής ιστορίας που γράφτηκε στον απόηχό της.
Η Γαλλική επανάσταση σηματοδότησε το τέλος των τελευταίων φεουδαρχικών καθεστώτων της Ευρώπης. Σε λίγες αιματηρές δεκαετίες, η απόλυτη και θεοκρατική μοναρχία αντικαταστάθηκε από αξίες όπως η ισότητα των πολιτών, η ανεξιθρησκεία, ο διαχωρισμός κράτους κι εκκλησίας, τα ατομικά δικαιώματα, και η δημοκρατία. Πριν από αυτό, ο λόγος του μονάρχη καθόριζε τον ανθρώπινο νόμο με βάση την ελέω Θεού βασιλεία. Με τον αποκεφαλισμό του βασιλιά Λουδοβίκου ΙΣΤ’ και της ακολουθίας του το 1793, ξημέρωσε ένας γενναίος νέος κόσμος για τη Γαλλία και την υπόλοιπη Ευρώπη, αλλά παρά την επιτυχία της επανάστασης, δεν ήταν όλοι τόσο ευτυχείς με το αποτέλεσμα.
Στη νέα, «δημοκρατική» Γαλλία μεγάλο ποσοστό ανθρώπων αναπολούσε το παρελθόν, ένα φαινόμενο που έφτασε στο απόγειό του προς τα τέλη του 19ου αιώνα, κατά τη λεγόμενη Μπελ Επόκ. Ωρίμασαν γεγονότα που ξεκίνησαν να εκκολάπτονται στην εποχή του Διαφωτισμού (και του ορθολογισμού). Η εκκλησία έχανε ραγδαία την επιρροή της καθώς η «Εποχή της Λογικής» απέρριπτε τις μεταφυσικές δοξασίες για χάρη της ορθολογιστικής επιστήμης. Χάρη στη βιομηχανική επανάσταση, υπήρξε τεράστια και απότομη ανάπτυξη του περιοδικού τύπου – βασικό μέσο μαζικής διακίνησης ιδεών μεταξύ των πλέον «ελεύθερων και ίσων» πολιτών.
Ωστόσο, η χώρα παρέμενε διχασμένη, η νεοσύστατη δημοκρατία ευάλωτη, και το κίνημα αντιφρονούντων Παραδοσιοκρατών αναπολούσε την τάξη και την ιεραρχία του «ένδοξου» παρελθόντος, καθώς οι ραγδαίες αλλαγές που βίωναν έμοιαζαν να ισοπεδώνουν όλες τις αξίες και τις παραδόσεις στις οποίες κάποτε είχε δομηθεί αυτή η τάξη που με τόσο ρομαντισμό νοσταλγούσαν.
Με σύμβολο τον εκθρονισμένο βασιλικό διάδοχο και σημαία την Παράδοση, την Ιεραρχία, και την Εκκλησία, σε εξαιρετικά ρομαντικό περιτύλιγμα, γεννήθηκε το Γαλλικό εθνικιστικό κίνημα το οποίο στηριζόταν αρχικά από ευγενικές αξίες. Οι υπέρμαχοι της Παράδοσης αναβίωσαν κι εξύψωσαν την αισθητική και τις αξίες του Μεσαίωνα – όπως την αντιλαμβάνονταν μέσα από το πρίσμα του Ρομαντισμού – ποτισμένο με πολύ γερές δόσεις αποκρυφισμού και μυθολογίας, έτσι πλάθοντας μια νεομυθολογία με την οποία αποζητούσαν να καταπολεμήσουν τον λαίλαπα μοντερνισμού που κατέρριπτε τον κόσμο τους. (Σας θυμίζει καθόλου την επικαιρότητα;)
Το βιβλίο αυτό του Christopher Macintosh δίνει εξαιρετική εισαγωγή στην Γαλλική Αποκρυφιστική Αναβίωση. Πατήστε την εικόνα για περισσότερα.
Στο τέλος του αιώνα, σημειώθηκε αυτό που σήμερα οι ιστορικοί ονομάζουν “Γαλλική Αποκρυφιστική Αναβίωση”. Μεταξύ των εκπροσώπων της, ο Ελιφάς Λεβί, ο γνωστός Παπύς, ντε Γκαϊτά, Πελαντάν, και πολλοί ακόμη. Οραματίζονταν την αναδόμηση της κοινωνίας με κάθε τρόπο, με βάση μια αυστηρή μυητική ιεραρχία, και, βασιζόμενοι στην Συναρχία του Σεντ-Υβ ντ’Αλβέντρ, στην εγκαθίδρυση μιας κρυφής ηγεσίας φιλοσόφων στα χνάρια της Πλατωνικής Πολιτείας.
Τεράστιο μέρος των μελετών τους αφορούσε την προσπάθεια σύμπτυξης όλης της ανθρώπινης ιστορίας και μυθολογίας, σε μια «οικουμενική» ιστορία που θα απεδείκνυε την ανάγκη για θεάρεστη τάξη, έτσι φέρνοντας ειρήνη και ηρεμία σε έναν καθ’όλα διχασμένο λαό.
Την ίδια εποχή, από την πένα του Σεντ Ύβ εμφανίζεται η πρώτη αναφορά στον χαμένο κόσμο της Αγκάρθα, μια φανταστική χώρα με εξελιγμένη τεχνολογία και υπόγειους σιδηροδρόμους. Ναι, πρόκειται για μυθιστόρημα, που όμως πολύ γρήγορα συνδέθηκε με τον Βουδιστικό μύθο της Σαμπάλα, όπως και με την Ατλαντολογία της εποχής, με αποτέλεσμα να γεννηθεί η νεομυθολογία της Κούφιας Γης η οποία στις μέρες μας είναι τόσο ισχυρή όσο ποτέ – χωρίς καμία απολύτως ιστορική βάση.
Οι αποκρυφιστές της Μπελ Επόκ κατά κύριο λόγο ενήργησαν καλή τη πίστη, ως αυτόκλητοι θεματοφύλακες ενός κόσμου που έσβηνε. Ήταν πράγματι ελιτιστές, αλλά και προϊόντα της εποχής τους. Η εκκολαπτόμενη ακροδεξιά που εκπροσώπησαν πολιτικά ήταν ένα νέο μόρφωμα, που δεν είχε ακόμη στιγματιστεί από γενοκτονίες κι εθνοκαθάρσεις, και θα έτριζαν τα κόκαλά τους αν γνώριζαν πως οι διδασκαλίες τους ενέπνευσαν στοιχεία του Εθνικοσοσιαλιστικού κινήματος μερικές δεκαετίες αργότερα.
Ωστόσο, δυστυχώς βρίσκουμε τους σπόρους των σκοτεινότερων χρόνων και των γνωστότερων θεωριών συνωμοσίας του εικοστού αιώνα, στην τόσο νοσταλγική και μαγική Μπελ Επόκ. Οι προαναφερθέντες και οι σύγχρονοί τους ήταν πολυγραφότατοι κι έκαναν συχνότατη χρήση του νεοσύστατου περιοδικού τύπο για την εξάπλωση των ιδανικών τους, ενώ υπήρχε μια ακόμη πιο σκληροπυρηνική «Καθολική ακροδεξιά», η οποία αντιμαχόταν τις διάφορες αιρέσεις παντός τύπου.
Η Γαλλία της εποχής αυτής έμοιαζε με μωσαϊκό διαφόρων στρατοπέδων, όπου οι συμμαχίες και οι προδοσίες διαδέχονταν ραγδαία η μία την άλλη, και οι πιο τσουχτερές αντιμαχίες διαδραματίζονταν στις σελίδες διαφόρων περιοδικών. Κάπως έτσι αναπτύσσονται διάφορες αλληλοκατηγορίες που θα ήταν ανήκουστες ακόμη και για τα σημερινά δεδομένα, αρχής γινομένης από τη μητέρα όλων των θεωριών συνωμοσίας για τους Τέκτονες, που δεν είναι άλλη από αυτή του Γάλλου Ιησουίτη ηγούμενου Augustin Barruel (1741-1820). H Γαλλική Επανάσταση τον υποχρέωσε να εγκαταλείψει την Γαλλία για την Αγγλία, καταστρέφοντας το θεοκρατικό του όραμα, κι οδηγώντας στην δημοσιεύση του βιβλίου Απομνημονεύματα που σκιαγραφούν την Ιστορία του Ιακωβινισμού (1793), στο οποίο ισχυρίστηκε ότι για την «τραγική» Γαλλική Επανάσταση ευθύνονταν οι μυστικές εταιρίες, υποκινούμενες από τους Ιλλουμινάτι, τους οποίους παρουσίασε, μαζί με τους Τέκτονες, ως εχθρούς της (Καθολικής) εκκλησίας και των Ευρωπαϊκών κρατών. Επηρέασε σε τεράστιο βαθμό για την εποχή την κοινή γνώμη, οι ισχυρισμοί του επαναλαμβάνονται μέχρι σήμερα, ενώ είναι η ουσιαστική πηγή των συνωμοσιολογιών τύπου «Νέα Τάξη Πραγμάτων».
Σειρά πήρε το σκάνδαλο Ταξίλ, με τις αντιτεκτονικές «αποκαλύψεις» του Λήο Ταξίλ, ο οποίος ωστόσο ανακάλεσε δημόσια λίγο αργότερο, εξηγώντας ότι απλά έκανε χιούμορ και αναζητούσε δημοσιότητα. Η δε Αγγλίδα συγγραφέας Nesta Helen Webster (1867-1960), αρθρογράφος σε διάφορες Βρετανικές φασιστικές εκδόσεις, αποτελεί την πηγή της πιο ισχυρής ρητορικής που θέλει όλα τα αρνητικά γεγονότα της ιστορίας να πηγάζουν από μια τεράστια συνωμοσία μεταξύ Τεκτόνων, Ιλλουμινάτι, Εβραίων, και Μπολσεβίκων μεταξύ άλλων, και η Γερμανική προπαγάνδα των δεκαετιών 1920 και 1930 συγχωνεύει τόσο στοιχεία του πρώϊμου Γαλλικού εθνικισμού, όσο και την ολοένα πιο ισχυρή έννοια του αποδιοπομπαίου τράγου. Μιλάμε πλέον όχι για τον κόσμο της «ένδοξης» Γαλλικής Επανάστασης, ούτε για τον ευάλωτο κόσμο των γοργών αλλαγών, αλλά για έναν κόσμο λαβωμένο από έναν Παγκόσμιο Πόλεμο ο οποίος σηματοδότησε τη ρήξη με ένα παρελθόν, το οποίο η Ναζιστική ρητορική που μασκάρευε τα επεκτατικά όνειρα του Χίτλερ, έκανε μια τελευταία, φρικαλέα, προσπάθεια να διασώσει.
Το προφίλ της συνωμοσίας
Αν παρατηρήσουμε προσεκτικά το ιστορικό υπόβαθρο της πρώϊμης συνωμοσιολογίας, θα δούμε ότι δεν διαφέρει πολύ από τη δική μας σημερινή πραγματικότητα. Βιώνουμε κι εμείς ένα τέλος εποχής, έντονη αβεβαιότητα, και φυσικά οι θεωρίες συνωμοσίας είχαν πέραση όποτε υπήρχαν έντονες κοινωνικοπολιτικές αναταραχές, και λογικό είναι αφού εν καιρώ ειρήνης δεν υπάρχει λόγος ύπαρξής τους. Σε εποχές δύσκολες όμως, όλοι αναζητούμε εξηγήσεις, κι όσο πιο ανίσχυροι νιώθουμε, τόσο μεγαλύτερη ανάγκη έχουμε να «δείξουμε» κάποια δύναμη πέρα από τα δικά μας, ανθρώπινα μεγέθη, γιατί μόνο έτσι μπορούμε να ανταπεξέλθουμε στην ανημποριά που μας προκαλούν οι συνθήκες.
Πριν τη Γαλλική Επανάσταση δεν υπήρχε η ανάγκη ανάπτυξης τέτοιων θεωριών για δύο λόγους: αφενός η ισχύς της εκκλησίας και των μοναρχών, αφετέρου λόγω της αυστηρής κοινωνικής ιεραρχίας. Όταν συνέβαινε κάτι το κακό, θεωρούταν είτε θέλημα Θεού, είτε πράξη του μονάρχη-εκπρόσωπου του Θεού επί της γής. Ο αμόρφωτος, θρησκόληπτος λαός ικανοποιούταν εύκολα με το κάψιμο κάποιας άτυχης «μάγισσας» ή το κρέμασμα κάποιου δύσμοιρου «ξωμερίτη» – και στις δύο περιπτώσεις ένας συμβολικός εξαγνισμός σε θρησκευτικό ή κοινωνικό επίπεδο.
Το βιβλίο του Joscelyn Godwin δίνει το πλήρες φόντο και εξηγεί πως εξελίχθησαν πολλές από τις γνωστές θεωρίες συνωμοσίας. Πατήστε στην εικόνα για περισσότερα.
Με την εκκοσμίκευση της κοινωνίας που επέφερε ο Διαφωτισμός και την κοινωνικοπολιτική εξίσωση που έφερε η Γαλλική Επανάσταση όμως, αυτοί οι εύκολοι στόχοι χάθηκαν μαζί με τις δεισιδαιμονίες και τις ιεραρχίες που τις συντηρούσαν. Όμως, τα προβλήματα δεν σταμάτησαν με την κατάλυση των παλιών κοινωνικών δομών, ούτε εξαλείφθηκε η φτώχεια και οι πόλεμοι. Πάλι έπρεπε να στοχοποιηθεί κάποιο «άλλο» που θα έφταιγε για τα δεινά, και πλέον οι λαοί στρέφονταν ενάντια είτε σε ότι δεν καταλάβαιναν, είτε ενάντια σε ότι αποκρυστάλλωνε το «διαφορετικό». Ταυτόχρονα, αφού η θρησκοληψία αποδυναμώθηκε κι έγινε ζήτημα επιλογής, το Βασίλειο των Ουρανών αντικαταστάθηκε με άλλες ουτοπίες, από την Σαμπάλα και την Ατλαντίδα μέχρι άλλους πλανήτες. Και αν, όπως έλεγαν οι ονειροπόλοι της Μπελ Επόκ, η ανθρώπινη ιστορία ήταν ενιαία, τότε γιατί να μην είναι η πλανητική ιστορία εξίσου ενιαία; Και αν δεν ισχύει η Παλαιά Διαθήκη, μήπως ο άνθρωπος ήρθε από κάποια διαγαλαξιακή Εδέμ; Από εκεί, είναι μόνο ένα βηματάκι για να ρίξουμε το φταίξιμο για όλα τα δεινά σε κάποιον εξίσου ισχυρό κι απρόσωπο εχθρό, είτε λέγεται εξωγήινος, είτε οτιδήποτε άλλο.
Κάπως έτσι λοιπόν, η βαθύτατα ανθρώπινη ανάγκη για να επεξηγήσει τον λόγο ύπαρξής του και να εξορκίσει τον φόβο του αγνώστου, άλλαξε τα ονόματα και τα πρόσωπα των μύθων του, αλλά στην ουσία συνέχισε να κάνει αυτό που πάντα έκανε ανάλογα με τις ανάγκες της στιγμής.
Η Λογική του Παραλογισμού
Η βάση των θεωριών συνωμοσίας αποτελείται από μια πολύ φυσική ανθρώπινη ανάγκη: να λέμε ιστορίες που να πλαισιώνουν και να επεξηγούν την πραγματικότητά μας. Σχοινοβατούμε διαρκώς μεταξύ του φόβου του θανάτου και του αγνώστου, και της ανάγκης μας για εκλογίκευση.
Πως όμως μπορούμε να προσδιορίσουμε τη διαφορά μεταξύ μιας ακόμη όμορφης μυθιστορίας, και μιας συνωμοσιολογίας που είναι έως επικίνδυνη; Γιατί να μην βολευόμαστε με τις μυθιστορίες μας εφόσον η μόνη άλλη επιλογή είναι ψυχρή, οδυνηρή, και μηδενιστική – σύμφωνα τουλάχιστον με αρκετούς φίλους κάποιων θεωριών;
Πρόσφατες ψυχοκοινωνικές έρευνες έχουν δείξει κάτι πολύ ενδιαφέρον. Οι άνθρωποι που υποστηρίζουν και διαδίδουν τις θεωρίες συνωμοσίας, έχουν κατά μέσο όρο υψηλό μορφωτικό επίπεδο και το ψυχολογικό τους προφίλ δεν παρουσιάζει κάποια ιδιαίτερη διαφοροποίηση από τον μέσο ορθολογιστή. Αυτό που αλλάζει, λένε οι μελέτες, είναι οι ιστορίες και το αναφορικό πλαίσιο με το οποίο επεξηγούν την πραγματικότητά τους.
Δεν είναι όμως απόλυτο αυτό το συμπέρασμα. Υπάρχουν κάποιες έρευνες που αποδεικνύουν πως οι άνθρωποι που πιστεύουν σε «ακραίες» θεωρίες συνωμοσίας, είναι εκείνοι που επίσης θα συμμετείχαν σχετικά εύκολα σε μια αντι-συνωμοσία, και που θα οργανώνονταν πιο πρόθυμα σε ομάδα.
Όχι ότι αυτό είναι υποχρεωτικά κακό. Αν αναλογιστούμε την Εθνική Αντίσταση ή τον Αγώνα της απελευθέρωσης, κι αυτές συνωμοσίες ήταν. Απλά ήταν για έναν (κατ’εμάς) καλό σκοπό. Αλλά είναι σαν το μαχαίρι. Μπορεί η απελευθέρωση της χώρας μας από μια κατοχική δύναμη να είναι αντικειμενικά καλός σκοπός. Και οι Γερμανοί του ’40 όμως, αυτό πίστευαν πως έκαναν… Άρα τίθεται ένα ζήτημα ηθικής…
Εσύ και η Νέα Τάξη Πραγμάτων
Σχεδόν όλες οι θεωρίες συνωμοσίας αποδίδουν τα όσα συμβαίνουν σε κάποια ισχυρή δύναμη, με διάφορα ονόματα, από τραπεζίτες ως γκρίζους δούλους. Είναι μια πάρα πολύ βολική μετάθεση ευθυνών, γιατί σε αντίθεση με έναν απελευθερωτικό αγώνα, δεν καταπολεμάται άμεσα. Είναι μια μάχη που δίνεται – όπως στην Μπελ Επόκ – με την πένα, και το πληκτρολόγιο.
Αλλά συνήθως, αυτό που καταπολεμάται δεν είναι ο «εχθρός», αλλά ο ορθολογιστής που προτείνει μια πιο σφαιρική οπτική έξω από τις συνήθεις προκαταλήψεις. Ταυτόχρονα, εξακολουθεί ο φίλος της συνωμοσιολογίας να μεταθέτει την δική του ατομική ευθύνη απέναντι στην κοινωνία και τον εαυτό του ενώ αναλώνεται με κυνήγι φαντασμάτων.
Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί, σε κάποια σημεία, να έχει δίκιο. Ότι οι φαρμακευτικές δεν κρύβουν θεραπείες χάρην κέρδους ή ότι οι κυβερνήσεις δεν ψεύδονται ασυστόλως. Ότι δεν μας ψέκασαν στο Σύνταγμα με απαράδεκτα χημικά ή ότι δεν υπάρχουν μυστικά πλάνα πενηντακονταετίας που προσπαθούν οι κυβερνώντες να εφαρμόσουν. Τα ερωτήματα όμως εξακολουθούν να πλανώνται.
Για κάποιους όλα τα παραπάνω θα μοιάζουν τουλάχιστον αυτονόητα. Σε αυτούς, πρέπει να πω ότι δεν πρέπει να επαναπαυόμαστε. Πάσχει η παιδεία, πάσχει η κοινωνία, αλληλοσπαρασσόμαστε, και όσοι δεν κυνηγάμε φαντάσματα έχουμε σαστίσει. Η ιστορία όμως μπορεί να μας βοηθήσει, όπως και η ατομική προσπάθεια που ενίοτε γίνεται συλλογική. Για ένα καλύτερο αύριο για μας και τα παιδιά μας, με όσο γίνεται αντικειμενικότερα κριτήρια.
Για άλλους, ίσως το παραπάνω αποτελεί ακόμη ένα παράδειγμα απόλυτου ορθολογισμού. Σε εκείνους, λέω το εξής: Δεν απορρίπτεται καμία θεωρία συνωμοσίας διότι είναι έτσι δομημένες που να μην μπορείς να αποδείξεις τελικά πως έπεσαν οι δίδυμοι πύργοι, ή ότι ο Αριστοτέλης ΔΕΝ ήρθε από τον Άλφα του Κενταύρου.
Αλλά εσείς, με ποιά κριτήρια απορρίπτετε την ιστορία, την αναλυτική και κριτική σκέψη, και την καλλιέργεια της γνωσιακής σας φαρέτρας;
Όλοι είμαστε μυθοποιοί εν τέλει, κι όλοι επιλέγουμε τους μύθους που θα πλαισιώσουν τη δική μας πραγματικότητα και το προσωπικό μας αφήγημα που λέγεται ζωή. Μόνο εσείς μπορείτε να αποφασίσετε αν θα είναι μύθοι με μπαμπούλες, ή μύθοι δημιουργίας. Σκεφτείτε με ποιό από τα δύο πραγματικά θα πλησιάσετε τη δική σας ουτοπία.
της Σάσσας Τσέϊτοου.
AntiChainLetter 